17 Contoh Geguritan Bahasa Jawa Tema Pendidikan dan Ilmu Singkat dan Menarik
Seperti yang dapat kamu baca dari judul di atas, pada kesempatan ini Mamikos akan menginformasikan beberapa contoh geguritan bahasa Jawa singkat dan menarik.
Namun sebelum memasuki ulasan utamanya, biar Mamikos tanya terlebih dahulu. Tahukah kamu apa sesungguhnya geguritan tersebut?
Jika kamu belum tahu apa yang dimaksud dengan geguritan bahasa Jawa, maka mari ketahui dahulu penjelasannya sebagai berikut. 📖😊✨
Daftar Isi
Daftar Isi
Beberapa Contoh Geguritan Bahasa Jawa Tema Pendidikan dan Ilmu
Seperti yang sudah Mamikos beberkan di atas, pada kesempatan ini kamu bisa mengetahui terlebih dahulu penjelasan mengenai apa itu geguritan bahasa Jawa agar nanti kamu bisa lebih mudah memahaminya.
Secara sederhana, bisa dibilang pengertian dari geguritan bahasa Jawa ialah sebuah puisi bebas berbahasa Jawa yang ditulis tanpa menganut metrum atau aturan penulisan tertentu.
Ya, geguritan adalah puisi. Jadi, dengan kata lain geguritan adalah karya sastra atau karya tulis yang mengedepankan keindahan kata-kata dan bahasa dalam penggunaannya.
Berdasarkan info lain yang Mamikos kutip dari Wikipedia, Geguritan juga diartikan sebagai sebuah bentuk puisi tradisional yang populer dan berkembang di kalangan para penutur bahasa baik Jawa mapun Bali.
Sesungguhnya geguritan ini berasal dari bahasa Jawa Tengahan yakni mengambil kata dasar gurit yang berarti “tatahan” atau “coretan”.
Mulanya geguritan ini berkembang dari tembang (lagu), sehingga kemudian dikenal beberapa bentuk geguritan yang berbeda-beda.
Ketentuan dalam Penulisan Geguritan
Dalam geguritan bahasa Jawa tersebut ada aturan penulisan geguritan yang perlu juga kamu ketahui apa saja.
Berikut ini sudah Mamikos lampirkan penjelasan aturan untuk penulisan geguritan yang perlu kamu pahami tersebut.
Simak penjelasan dari beberapa paugeran atau aturan (ketentuan) khusus dalam membuat sebuah geguritan di sini.
Paugeran dikenal dengan juga sebagai ciri khas. Ciri khas tersebut dapat memudahkan kamu saat menyusun atau membuat geguritan.
Berikut ini penjelasan mengenai apa saja ciri-ciri geguritan yang perlu kamu perhatikan nanti, antara lain:
- Geguritan mempunyai sebuah aturan seperti tembang macapat, yakni ada guru lagu (huruf vokal seperti i, a, e, u-i, a, u-a, i, a), guru wilangan (jumlah suku kata di tiap baris), dan guru gatra atau jumlah bait.
- Terdapat nama pengarang dalam teks geguritan. Jika itu adalah geguritan lawas, biasanya hanya tertulis anonim.
- Kata-kata, kalimat atau bahasa yang digunakan haruslah mengandung makna.
- Geguritan harus dibuat menggunakan bahasa sopan dan mudah dipahami dan tidak membingungkan.
Contoh-contoh Geguritan Bahasa Jawa Tema Pendidikan dan Ilmu
Akhirnya sampailah juga pada pembahasan utama yakni tentang beberapa contoh-contoh geguritan bahasa Jawa tema pendidikan dan ilmu singkat dan menarik yang berhasil Mamikos himpun.
Mari simak bersama-sama contoh geguritan bahasa Jawa tema pendidikan dan ilmu tersebut berikut ini.
1. Geguritan Bahasa Jawa Tema Pendidikan: Sekolahanku
Sekolahanku…
Panggonanku ngangsu ilmu
Kuwi sekolahanku…
Kagulawentah kalawan Bapak-ibu Guru
Sekolahanku…
Sinau, amaca buku minangka kitab ilmu
Ing papan iki
Sliraku diwulang amrih marang wong tuwa kudu bakti
Ing papan iki
Aku diajari kalawan kanca aja nganti srei
Pikantuk PR kanggo gladhen
Kanggo sangu urip satengahing bebrayan
Aku pracaya…
Sanadyan ta abot kudu tetep dilakoni
Kabeh mau kanggo preluning pribadhi
kareben mbesuk manjing wong aji
migunani tumpraping bangsa uga nagari
Sekolahku
Saka esuk ngancik awan
Ngangsu Kawruh golek ilmu
Pra Guru tabah gegulawantah
Mulang para siswa kanthi gemi
Sekolahku
Panggonan kaloro sawise omahku
Sekolahku
Dididik dening guru
Tujune dadi bocah mituhu.
2. Geguritan Bahasa Jawa Tema Ilmu Hidup: Ikhtiar
Ratmaya Celathu
Tatkala rahayu kalawan basuki prapti
Lan mesem bali ngriya muka
Tan ana meneh papan tetesing waspa
Jalaran kabeh kadya mijil ing pratama
Kudu tansah eling kalawan waspada
Elinga, cakra manggilingan kuwi wus sunahing ndonya
Kabeh mung saderma nurut marganing Allah Swt
Nalika rubeda lan cilaka tumeka
Kudu tansah sabar lan ndedonga
Uga aja mandheg ngupaya kebak ing karya
Supaya sakkabehing reridu lan sambekala
Bisaa enggal sirna mukswa
Donga uga upaya karya minangka marga utama
Kanggo tumedhaking asih saka Allah Swt.
3. Geguritan Bahasa Jawa Tema Pendidikan: Guruku Oborku
Kadya ron garing
Kumleyang kabur kanginan
Ing jagat peteng lelimengan.
Krasa luwih abot
Anggonku ngadhepi dina-dina ing ngarep
Mlakuku ora mantep.
Kagubet ribet lan ruwet
Adoh saka cahyamu
Pedhut ing sakindering pandulu
Panjenengan.
Guruku, sihku, oborku
Kancanana sukmaku sinau bab katresnan sajroning ati.
4. Geguritan Bahasa Jawa Tema Ilmu: Waspa Saka Bangsa
Lilakna aku mara nggawa
Tembang-tembang rasa
Kang ginuritku ing angkasa
Supaya atiku kathon lega.
Guritku mung gurit sumende
Tansah njojoh jiwa ing kene
Ojo thok gawe lara
Ben dadi pamikire kanca.
Linambaran waspa kang dadi
Ubeling panandang angga
Ameruhi lukning jantra bangsa
Kang wus ngancik ing luwih saka 50 warsa.
Dina-dina mung kebak warta
Kang gawe ringkihe bangsa
Kabeh pada sulaya
Ngrebut menang pamikiran.
Dina iki layange angin
Paweh kabar sing digawa
Maling malaing nagri
Wus nguntal jiwa bumi pertiwi.
Warta wingi
Kabuka saka kaca televisi
Anane suwarga kang butuh nyawa
Saka nom-nomane negara.
Sawangen ing kana
Gendara abang putih
Sing gawa getih lan balunge rama
Saiki wus kajuwing-juwing.
5. Geguritan Bahasa Jawa Tema Pendidikan: Cahyaning Ilmu
Ilmu iku cahya
Sing madhangi dalan gesang
Tanpa ilmu
Urip kaya lelampah ing wengi peteng
Ora weruh arah, ora ngerti tujuwan
Sekolah dadi lawang
Kanggo mlebu donyaning kawruh
Guru dadi suluh
Nuntun langkah bocah cilik
Supaya ora kesandhung ing dalan sesat
Aku ngudi ilmu kanthi ati temen
Sanadyan kesel lan ngelak
Ilmu bakal dadi sangu
Kanggo masa depan sing adoh lan amba
6. Geguritan Bahasa Jawa Tema Ilmu: Sinau Ora Ana Wates
Sinau iku ora ana enteke
Saka bocah tekan sepuh
Saka ora ngerti dadi pinter
Saka ringkih dadi kukuh
Kitab dadi kanca setia
Pulpen dadi gegaman
Kawruh dadi sandaran
Kanggo ngadepi owahing jaman
Sapa sregep sinau
Bakal ngundhuh woh kamulyan
Sapa males ngudi ilmu
Bakal tinggal ing wingking dalan
7. Geguritan Bahasa Jawa Tema Pendidikan: Bangku Sekolah
Bangku sekolah dadi saksi
Aku sinau nulis lan maca
Saka ora bisa dadi bisa
Saka bodho dadi luwih wicaksana
Papan iki ora mung mulang ilmu
Nanging uga mulang tata krama
Ngurmati sesami
Lan ngajeni wong tuwa
Ing kene aku sinau ngimpi
Lan sinau nggayuh gegayuhan
Kanthi usaha lan donga
Kabeh dadi kasunyatan
8. Geguritan Bahasa Jawa Tema Ilmu: Ngudi Kawruh
Ngudi kawruh dudu perkoro gampang
Butuh sabar lan kerja temenan
Kadhang kesel, kadhang keselih
Nanging ora kena kendhat
Ilmu ora bisa dipundhut kanthi males
Ora bisa mung ngarep-arep
Kudu ana tekad lan tumindak
Supaya urip ora kandheg ing panggonan sing padha
Aku bakal terus ngudi kawruh
Sanadyan dalane dawa
Amarga aku ngerti
Ilmu iku kunci kamardikan urip
9. Geguritan Bahasa Jawa Tema Pendidikan: Guru Pahlawanku
Guru dudu mung wong mulang
Nanging uga wong sing sabar
Ngadhepi watak warna-warni
Saka bocah sing beda-beda
Tanpa jubah lan tanpa pedhang
Guru perang nglawan kabodhoan
Kanthi tembung lan tuladha
Kanthi ati lan katulusan
Guru, pahlawanku sejati
Sing jenenge ora mesthi kacathet
Nanging jasane langgeng
Ing saben pikiranku nganti tuwa
10. Geguritan Bahasa Jawa Tema Ilmu: Buku
Buku iku jendhela donya
Saka kertas aku ngerti jagad
Saka tulisan aku sinau urip
Saka crita aku oleh piwulang
Nalika aku mbukak buku
Aku kaya lelungan adoh
Nemu kawruh anyar
Tanpa kudu ninggal papan
Buku ngajari aku mikir
Lan ngajari aku ngimpi
Supaya urip ora mung mlaku
Nanging uga nduweni makna
11. Geguritan Bahasa Jawa Tema Pendidikan: Murid
Aku mung murid prasaja
Sing isih akeh lupute
Isin takon, wedi salah
Nanging kepengin bisa
Saben dina aku sinau
Nglawan rasa males lan bosen
Saben dina aku mbangun impen
Kanthi usaha alon-alon
Aku pracaya
Siji dina mengko
Saka murid sing prasaja iki
Bakal tuwuh dadi wong migunani
12. Geguritan Bahasa Jawa Tema Ilmu: Kawruh lan Budi
Ilmu tanpa budi
Mung bakal dadi pepeteng anyar
Pinter nanging ora duwe ati
Bakal gampang nyilakani liyan
Kawruh kudu lumaku
Sakjeroning tindak lan tata krama
Supaya pinter ora mung ing otak
Nanging uga pinter ing rasa
Amarga tujuwan sinau sejati
Dudu mung golek drajat lan bandha
Nanging supaya dadi manungsa
Sing migunani tumraping liyan
13. Geguritan Bahasa Jawa Tema Pendidikan: Kelas Cilikku
Kelas cilikku prasaja
Temboke wis rada tuwa
Nanging swarane bocah sinau
Isih kedengaran rame lan ceria
Ing kene aku nulis masa depan
Kanthi kapur lan buku tipis
Ing kene aku nyulam impen
Sanadyan saka kahanan sing winates
Kelas cilikku dadi saksi
Dhemen, susah, lan pangarep-arep
Sing ora bakal tak lali
Nganti tekan mbesuk mengko
14. Geguritan Bahasa Jawa Tema Ilmu: Pangerten
Ilmu ora mung kanggo mangsuli pitakon
Nanging uga kanggo mangerti kahanan
Supaya ora gampang nyalahake
Lan ora kesusu ngukum liyan
Sinau mulang aku mikir jero
Ora mung ndeleng saka njaba
Supaya atiku luwih wening
Lan pikiranku luwih amba
Pangerten iku wohing kawruh
Sing thukul saka rasa sabar
Lan saka ati sing gelem ngalah
Demi becike bebrayan
15. Geguritan Bahasa Jawa Tema Pendidikan: Impen Bocah Sekolah
Aku bocah sekolah cilik
Sing nyimpen impen gedhe
Kepingin dadi dokter, guru, insinyur
Kanggo ngladeni bangsa lan negara
Senadyan omah prasaja
Lan seragam mung siji loro
Aku ora isin ngimpi dhuwur
Amarga ilmu dadi tanggaku
Saben buku sing tak waca
Saben piwulang sing tak tampa
Kabeh dadi batu bata
Kanggo mbangun masa depanku
16. Geguritan Bahasa Jawa Tema Ilmu: Eling lan Sinau
Elingo, urip ora mung dina iki
Isih ana sesuk sing kudu disiapake
Sinau saiki kanggo mbesuk
Supaya ora getun ing tembe wingking
Wektu ora nate ngenteni
Sapa sing males lan lengah
Mula sinaua sakdurunge kasep
Lan ngudi kawruh sakdurunge tuwa
Amarga wektu sing kliwat
Ora bisa bali maneh
Nanging ilmu sing dikolehake
Bakal tetep tumekaning pati
17. Geguritan Bahasa Jawa Tema Pendidikan: Sangu Urip
Ilmu iku sangu urip
Sing bisa digawa ing endi wae
Ora liwat ilang
Ora bisa dicolong dening sapa wae
Bandha bisa entek
Pangkat bisa tiba
Nanging ilmu tetep ana
Nglikuti langkah nganti pungkasan
Mula aku bakal njaga lan nguri-uri
Kanthi sinau saben dina
Supaya uripku ora garing
Lan dadi migunani tumrap sesami
Penggunaan Geguritan Bahasa Jawa
Usai membaca serangkaian penjelasan di atas, mungkin kamu penasaran, kapan waktu yang tepat untuk menggunakan geguritan bahasa Jawa tersebut terutama untuk tema pendidikan dan ilmu.
Biasanya geguritan bahasa Jawa akan dibuat hingga dibacakan di depan umum ketika memperingati Hari Pendidikan Nasional, Hari Guru, Hari Pahlawan, Hari Pancasila dan hari-hari penting lainnya.
Tema geguritan pendidikan maupun ilmu yang singkat saja namun penuh makna seperti yang telah Mamikos lampirkan di atas memang cocok jika dimasukkan dalam peringatan acara pada hari nasional tersebut.
Macam dan contoh geguritan untuk tema-tema tersebut juga sangatlah beragam. Ada yang disusun dan dibuat 1 bait saja.
Ada juga yang membuatnya 2 bait. Namun tak jarang juga ada yang membuat geguritan bahasa Jawa dalam 3 bahkan 4 bait.
Penutup
Itulah ulasan yang bisa Mamikos sampaikan pada kesempatan ini mengenai contoh-contoh geguritan bahasa Jawa tema pendidikan dan ilmu singkat dan menarik.
Mamikos harapkan apa yang sudah Mamikos tuliskan di atas dapat memberikan kamu pemahaman dan wawasan baru yang bermanfaat untuk kamu di masa depan.
Jangan ragu untuk menyebarkan ulang ulasan yang ada di artikel ini pada teman, sahabat atau rekan satu kelompok di kelasmu agar bisa membahasnya bersama-sama nanti.
Klik dan dapatkan info kost di dekat kampus idamanmu: